Szkarpawa

Do śluzy  Gdańska Głowa płyniemy Szkarpawą, która była niegdyś jednym z ramion ujściowych Wisły. Rzeka, dawniej nazywana Wisłą Elbląską, zaczyna swój bieg od śluzy  Głowa Gdańska. Za wsią Osłonka razem z wodami Nogatu uchodzi do zatoki Zalewu Wiślanego. Rzeka praktycznie pozbawiona jest nurtu co sprawia, że w  okresie letnim przy brzegach bujnie rozwija się roślinność wodna.

Szlak żeglowy

Szkarpawa stanowi ważny szlak żeglowny, ponieważ jest łącznikiem pomiędzy Wisłą a Zalewem Wiślanym oraz Nogatem. Przez to w sezonie letnim napotkamy na rzece dużą liczbę jednostek pływających. Po pierwsze będą to małe łódki wędkarskie, ale także duże barki transportowe. Szkarpawa jest rzeką bezpieczną, ze średnią głębokością ok 2 m i z dość szerokim korytem.

Trzy mosty

Płynąc w kierunku śluzy, będziemy przepływać pod trzema mostami. Na szczególną uwagę zasługuje obrotowy most kolejowy w Rybinie. Jest to wyjątkowy zabytek hydrotechniczny, jedyny taki w Polsce, w dodatku w ciągłej eksploatacji. Unikalna budowla pochodzi z 1906 r. Jest to konstrukcja składająca się z dwóch przęseł. Po pierwsze z przęsła obrotowego o długości 37,5 m wspartego na środkowym filarze głównym. Po drugie z krótszego przęsła stałego, opartego na filarze dodatkowym i jednym z przyczółków. Długość mostu wynosi łącznie 43,5 m.

Most obrotowy nad rzeką Szkarpawą znajduje się na linii kolejowej Stegna-Nowy Dwór Gdański, która należy do sieci Żuławskiej Kolei Dojazdowej. Szerokość torów to zaledwie 750 mm, dlatego nazywamy ją wąskotorówką. Kiedyś stanowiła ważny element transportowy na Żuławach. Dzisiaj kolej funkcjonuje głównie w okresie wakacyjnym, przez co jest atrakcją turystyczną regionu. Za utrzymanie “wąskich torów” odpowiada Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych. Jest to organizacja pozarządowa, którą tworzą głównie wolontariusze. Skupia fachowców różnych specjalności, których łączy wspólna pasja jaką jest kolej wąskotorowa, dzięki temu mamy możliwość podziwiania tego unikatowego zabytku w ciągłej eksploatacji.

Płynąc w kierunku śluzy, w miejscowości Drewnica napotkamy kolejny most,  tym razem zwodzony. Most został wybudowany w 2006 r. , żeby zastąpić stary most pontonowy. Przed mostem znajdują się kładki cumownicze, przy których można się zatrzymać i wyjść na ląd, chociażby po to aby móc podziwiać domy podcieniowe w miejscowości Żuławki. Wieś ta znana jest z tej niezwykle charakterystycznej dla Żuław architektury, przez co nazywana jest “żywym skansenem”, gdzie zabytki są na wyciągnięcie ręki.

Wiatrak Koźlak

W miejscowości Drewnica natomiast, możemy podziwiać wiatrak “Koźlak”. Wzniesiono go w 1718 r. Jego charakterystyczną cechą, jak każdego “koźlaka” jest sposób nastawiania na wiatr. Cały obiekt ustawiony został na koźle, dzięki któremu pod wpływem wiatru obracał się wokół własnej osi. Wewnątrz wiatraka zachowały się mechanizmy oraz kilka elementów starego wyposażenia.

Śluza Głowa Gdańska

Główną atrakcją rejsu jest śluza Gdańska Głowa, usytuowana w miejscu rozwidlenia się Wisły w jej końcowym biegu na dwa ramiona: gdańską Wisłę (Martwa Wisła) i elbląską (Szkarpawa). W XVII wieku w miejscu obecnej śluzy istniał ważny posterunek obronny Gdańska. Forteca odegrała pewną rolę podczas wojen polsko-szwedzkich, jednak bardziej przysłużyła się atakującym Szwedom niż obrońcom, dlatego pod koniec XVII wieku zdecydowano o jej likwidacji. Resztki twierdzy rozebrano przy okazji wykonania przekopu Wisły pod koniec XIX wieku (1890-1895). Obecna Gdańska Głowa to nazwa wybudowanej w 1895 roku śluzy na Szkarpawie. Śluza ma za zadanie odcięcie wód Wisły od Szkarpawy, dzięki temu przy wysokich stanach Wisły, tereny prawobrzeżne Żuław nie są zalewane.

 Śluza ma długość ponad 66 m, szerokość 12,5 m, a maksymalna różnica poziomów wody w czasie śluzowania wynosi 3m. Wpływając od strony Wisły możemy podziwiać potężne wrota przeciwpowodziowe o wysokości 12,5 m. Śluza jest ogólnodostępna od strony lądu, brak pomostów cumowniczych.